Γράφει ο Αντώνης Γάκης. Θα μπορούσε κάποιος με βάση κάποιες επιστημονικές αρχές να κατατάξει τα παραμύθια σε κατηγορίες με βάση τα χαρακτηριστικά που διέπουν. Η δικιά μου ματιά θα μιλήσει λίγο πιο συγκεκριμένα με το διαχωρισμό να εστιάζεται στο διδακτικό ή μη του παραμυθιού.
Πρέπει να θυμηθούμε ότι παλιά, όχι πολύ παλιά, τα παραμύθια λεγόντουσαν προφορικά. Ήταν μια προφορική βιβλιοθήκη που μικροί και μεγάλοι αδημονούσαν να ακούσουν τους παραμυθάδες της εποχής, τον παππού και τη γιαγιά, το γονέα να εξιστορεί με αγάπη το παραμύθι, ή την λαϊκή παράδοση ή τον μύθο.
Στα παραμύθια βασική διδακτική αξία είναι εκείνη του καλού και του κακού. Ο διαχωρισμός και η αιώνια πάλη που έχει τις ρίζες της και στην θρησκευτική παράδοση. Βέβαια αυτό δεν κάνει ένα παραμύθι αυτόματα διδακτικό. Πολλοί συγγραφείς προσπαθούν να ταξικοποιήσουν τους ήρωες και έχουμε φτάσει στο σημείο κάποιες κοινωνικές ομάδες ή ζώα να θεωρούνται αυτομάτως κακοί στα παιδικά μάτια (ο κακός λύκος, ο κακός βασιλιάς). Το αρχέτυπο του παραμυθιού δεν ήθελε να ορίσει αυτούς ως κακούς αλλά προέβαλε κάποια φυσικά χαρακτηριστικά των ζώων και των ανθρώπων για να δείξει τη διαφορά ανάμεσα στην καλοσύνη και τη κακία.
Άλλοι παραμυθάδες χρησιμοποιούν την κλασσική αφήγηση της όμορφης πριγκίπισσας, κοπέλας που ερωτεύεται τον φτωχό καλόκαρδο νέο.
Οι πιο σύγχρονοι χρησιμοποιούν τον υπερρεαλισμό και την παραβολή, ο οποίος είναι όμως γνώρισμα των αρχαίων Ελλήνων παραμυθάδων και αντανακλούν την ανθρώπινη κοινωνία σε μια κοινωνία ζώων που το κάθε ζώο ανάλογα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του εκπροσωπεί συγκεκριμένες ανθρώπινες ιδιότητες.
Το αστυνομικό παιδικό παραμύθι κερδίζει χώρο και πωλήσεις στην ελληνική αγορά με ιστορίες που ίσως κατατάσσονται και στην παιδική λογοτεχνία να συγκινούν τα παιδιά ολοένα και περισσότερο. Τα διάφορα νέα κοινωνικά φαινόμενα της εποχής όπως το bullying και ο ρατσισμός κερδίζουν την έμπνευση των συγγραφέων με προσπάθεια αν αγγίξουν τον παλμό της κοινωνίας και να ευαισθητοποιήσουν γονείς και παιδιά.
Για μένα δεν θα μιλήσω σε ποια κατηγορία ανήκω.
Ας μιλήσουν τα παραμύθια μου για μένα.
Το μόνο που μπορώ να πω είναι πως διαβάζοντας ένα παραμύθι η μικρή ψυχούλα των παιδιών ωριμάζει και η ώριμη καρδιά των μεγάλων γλυκαίνει.
O Δρ. Αντώνης Γάκης, είναι συγγραφέας, σκηνοθέτης και καθηγητής Περιβάλλοντος
